Pamuk üretici kadar çalışan işçi (Amele) kesimine de diğer ürünlere göre çok kazandıran bir üründü. Sabahın alaca karanlığında traktörler özellikle Aşağı Nazilli’de sokak sokak dolaşır evlerden amale toplardı. Traktör kasalarında taşınan yüzlerce kadın,genç kız önce pamuk çapasına (birkaç kez) sonra erkekler pamuk sulamaya, nihayetinde de pamuk toplamak için Nazilli ovasına dağılınırdı. Sabah giderken seslerini duyup gece karanlığında göremediğimiz traktör kasasıyla ovaya giden bayanları öğleden sonra ovadan dönerken görürdük. Aşağı Nazilli kahveleri önünden sıra sıra geçen traktörler sabah evlerinden aldıkları ameleleri evlerine geri bırakarak şehrin içinde kaybolurlardı.
Ameleleri toplayıp işe götüren, üreticiyle, çalışanlar arasında organizasyonu sağlayan “Enar” denilen amelebaşları bir haftalık çalışma ücretlerini üreticilerden alır, Perşembe günleri çalışanlara dağıtırdı. Amelesi çok ve çalışkan Enar’lar el üstünde tutulurdu.
Pamuk hasadı sırasında kasaları tepeleme pamuk yüklü traktörler ya önceden avans aldıkları tüccarların depolarına ya da Nazilli Basma fabrikasına giderdi. O zamanlar fabrika önünde traktör kuyrukları oluşurdu. Bazı durumu iyi olan üreticiler kendi depolarında pamuklarını saklar, fiyatların yükselmesini bekler istedikleri seviyeye gelince satarlardı.
Çiftçiler pamuktan kazandıkları paralarla, borçlarını öder, traktörlerini yeniler, çocuklarını evlendirirler, yıllık ihtiyaçlarını karşılarlardı. Amele olarak çalışan genç kızlar kazandıklarıyla çeyizlerinin eksiklerini tamamlar, giyim kuşam alırlar ya da paralarının yettiği kadar altın, bilezik gibi şeylerle birikim yaparlardı.
Pamukçuluk bir sektördü, eken de, toplayan da, alan da, satan da, kazanıyordu, Devletin en önemli ihracat kalemlerinden biriydi. Kısacası herkese kazandıran, üstelik her coğrafyada yetişmeyen Nazilli’ye simge olmuş özel bir ürünü göz göre göre kaybettik. Yazık oldu. İlhan Öden
